ښاغلی عبدالباری جهانی شعرونه

ښاغلی عبدالباری جهانی شعرونه 

د کندهار ښار د کابل دروازې د شمالی  کلا فصیل او بامیزو کوڅی  په  تقاطع کی یو کور  دی چی  د احمد شاهی عصر دمشهو شخصیت اشرف الوزار  شاولیخان بامیزایی د استوګنې مېنه وه .

په دې کور کی یو خوش سلیقه، بې ازاره  او پرهېزګاره  سوداګر او سېدئ. ښاغلی عبدالباری جهانی ، چی نن په فرهنګی  حلقو کی  د پښتو ژبی د نازکخیال شاعر په توګه یو پېژندل  سوې څیره ده ، او شعر یې د پښتو  ادبی زیرمی پر حجم باندی ، د کیفیت او محتوی په لحاظ، ډیره رنګینه  اضافه ده، د نوموړی سوداګر (اروا ښاد حاجی عبدا ﻻحمد) مشر زوی دی چی زما په حساب پنځوس کاله وړاندی په همدې کورکی زېږېدلی دی.

پر یو استاد (مرحوم ملا محمد نور اخند)  مو دینی زده ګړی ګړی، او د کندهار د میرویس په لېسه کی مو تر دوولسم ټولګی پوری یو ځای درس لوستی دی .

او په  یو کال  پوهنتون  ته  تللی  یو.  زه چی اوس دا کرښی کتږم، ذهن ته می د نیمی پېړۍ ښو خاطراتو  هغه  ډک  ژوند تداعی ګېږی چی په  ریشتیا س ره  په  ویاړلو  ارزی .  زه په هیواد  کی پاته سوم او دی  یې تر یو لړ سرګردانیو وروسته امریکاته   و رساوه وروسته  ماته  هم  مېنه  سره  تبۍ سوه او سر نوشت دا دی د څو کلونو راهیسی د کاناډا اوبه راباندی چښلی دی .عبدالباری جهانی د تعلیم په دوران کی شوخ، له درسونه سره یې علاقی خو مستعد شاګرد و.

په هماغه وخت کی له شعر سره مینه وه، شاعرانه و لولې یې  درلودلی ...  د محلی سندرغاړو محفلونه ته ورتلئ او د کندهار  د مشهورو شاعرانو سلام بابا، ملا منان اخند، میریحی، او مولوی بریالی (شهید)  ډیر شعرونه  یې  په  یاد  زده  وه. حافظه یې دومره پیاوړی وه  چی محلی سندرغاړو به ده په مخ کی هغه غزلی نه ویلې چی نورو  ته  به   یې  زده کېدل  نه غوښتل. ځکه  چی عبد الباری جهانی به په یو وار اورېدلو سره حافظې ته  سپارله او سبا ته به هماغه منحصر بفرد غزل د عبدالبری جهانی په کتابچه کی درج وه، جهانی په کلاسیکه موسیقی کی ښه وارد و ، او د موسیقی مقامونه  په مسابقه کی به چی په هغه وخت کی د ځوانانو مشغله وه، پاته  نه  راتلئ له شوخی طبعی سره د ډېرو نازکو عواطفو څښتن و، او په برنده ځوانۍ کی می څو ګښته لیدلی دی چی له سترګو څخه به یې لپی لپی اوښکی ګرېوانه ته تویولې 

 

دشعرنمونه په لاندی ډول ده: 

عدالت

پخوانیو زمانو کی یو هیواد وو

په مابین کی د لویو غرونو کی آباد وو

غرونه ډک له جواهرو له لعلونو

هم د سرو او هم  د سپینو له کانونو

بهېدل یې په لمن کی لوی سیندونه

خدای ورکړی وه دښتونه شنه باغونه

په ښارونو کی د هر څه ارزانی وه

پر مخلوق  د نعمتونو پرېمانی وه

له ملکونو به راتلل ورته مالونه

د ورېښمو پکښی تلله کاروانونه

سترگی سرې وې ورته تل د دښمنانو

هره ورځ به وې حملې د گاونډیانو

لا یو جنگ به نه وو سوړ   بل به لښکروو

د یوې حملې به پای د بلی سر وو

دوه آفته یې نازل وه پر قومونو

سرچینه یې وه د ټولو پرهارونو

ځغلېدله به  زده کړی له تعلیمه

لکه ماته چی څوک وکړی له غلیمه

بل یې نه وو اتفاق په ټول وطن کی

چی یو تن مخی ته  جوړ د خپل دښمن کی

غولېدل به تل په ټونگ د رقیبانو

بلوسېدله به پر مېنه  د خپلوانو

په وطن کی چی یې هر څه مشران وه

یو د بل د وینو تږی غلیمان وه

د ړانده اولس په مېنه پاچهان وه

ټول غمونه یې تر شا په غم د ځان وه

د لېوانو غوندی سرې خولې او منگولی

یا به خپلو یا د بل وینو لړلی

چی په هر ځای کی حاکم یا صوبه دار وو

پړسېدلی لکه خوگ په غوښو بار وو

حاکمان  ټوله په زړو کی سره مله وه

په وطن کی یو د بل په مرسته غله وه

په کورونو کی یې خښتی وې د زرو

لپی لپی د الماسو جواهرو

په وطن کی یې پاچا د غلو سلطان وو

یو آفت وو نازل سوی له آسمان وو

په ښکاره پر اولسونو مهربان وو

پټ د خپلو حاکمانو نگهبان وو

ور معلوم وو هر کردار د ظالمانو

ور څرگندی وې ټولۍ د قاتلانو

نه یې لنډ کړله لاسونه د بدانو

نه یې واورېدل عرضونه د خوارانو

نه یې بېره وه له خدای نه له عذابه

نه له ورځی  د حساب  او له کتابه

په  دا منځ کی یو حاکم  له حاکمانو

چی ملگری وو د غلو داړه مارانو

په زړه سخت و تر پړانگانو تر لېوانو

ور تریخ کړی یې ژوندون  وو د ښاریانو

یاغی سوی وو   یو وخت له شهریاره

فراری سو تښتېدلی وو له ښاره

اردلیانو د حاکم ورور وو نیولی

لاس تړلی یې له کوره را ایستلی

د حاکم ورور یې حاضر کړ په دربار کی

په حضور د مهربانه شهریار کی

د حاکم د ورور نارې سوې شر او شور سو

چی خبر یې له فریاده کلی کور سو

ویل خدایه څه گناه  څه می تادا ده

زما له لاس څخه ختلې څه خطا ده

شهریار ویل ته اوس هم خبر نه یې

لا خبر دی  د گناه په اثر نه یې

د یاغی او د قاتل حاکم چی ورور یې

دغه بس ده چی خپل قام لره  پېغور یې

له یوې موره چی څوک وی زېږېدلی

په گناه وی همېشه شریک راغلی

د حاکم  د ورور نارې سوې ویل خدایه

ته پوهېږې  بېگناه یمه له ځایه

نه پلار والی نه ورور والی په اختیار دی

دا کارونه اسمانی د کردگار دی

چی په وینو یې لړلی دی لاسونه

چی د خلکو یې چور کړی دی کورونه

تباه کړی چی یې کلی او ښارونه

چی له څېلمی یې وژلی اولسونه

هغوی سرې سترگی په ښار کی حاکمان دی

سلامی ورته پوځونه د سلطان دی

بې گناه دلته  وگړی قصاصېږی

بې گناه د بل په تور دار ته کشېږی

پاچا وویل بېشکه گناه کار یې

ته د سختو سزاگانو سزا وار یې

چی هم ورو  یې د یاغی پر دې برسېره

لا دی ژبه ده  اوږده له حده تېره

تاته ښایی سیاه چالونه  زندانونه

ستا د ژبی دی په کار تېره تېغونه

چی عبرت سی په وطن کی د ښاریانو

د یاغیانو قاتلانو د خپلوانو

بېگناه د جلادانو تر تېغ تېر سو

د پاچا او له درباره څخه هېر سو

د پاچا د عدالت کېدې خبری

مطربانو ورته غبرگی کړې سندری

 شاعرانو ورته جوړی قصیدې کړې

له کیسو یې ربابونو  نغمې سرې کړې

یو له  بله چی دښمن سی اولسونه

ورانوی د یوه بل د ابا خونه

چی پر کور یې غوړېدلی جهالت وی

په نصیب به یې همداسی عدالت وی

هی توبه د هغه قام له بدمرغیو

چی قسمت یې سی په لاس  د گاونډیو

قتلوی په یوه بل تربور قومونه

ځغلوی یې په میراث پاته مالونه.

٢٠٠۴-۴-٩

ویرجینیا